Historia parafii p.w. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Skrzatuszu

Historia skrzatuskiej parafii wiąże się nierozerwalnie z historią XV-wiecznej Piety - rzeźby z wierzbowego drewna, która trafiła do Skrzatusza ok. 1575 r. po dramatycznych wydarzeniach w kościele w Mielęcinie, leżącym ok. 15 km na południowy zachód od Wałcza.Tam luteranie wyrzucili ją z kościoła, uszkodzili, usiłowali utopić, w końcu odsprzedali przygodnemu garncarzowi z  Piły. Od niego nabyła figurę, z myślą umieszczenia jej  w miejscowym drewnianym kościółku, mieszkanka Skrzatusza, Katarzyna Kadujska [Kadrzycka]. Skrzatusz był wówczas filią parafii p.w. św. Mikołaja w Wałczu, a kościół w Skrzatuszu  p.w. Wniebowzięcia NMP, poświęcony został w 1572 r.

Napływ wiernych, proszących Maryję o łaski, początkowo liczny, spadał aż do wydarzenia z 1621 r. kiedy uwagę przechodzących obok Skrzatusza nocą podróżnych zwróciła jasność bijąca od kościoła, a ściślej od figury Piety, stojącej wtedy w bocznym ołtarzu kościoła. Figurę uroczyście przeniesiono na główny ołtarz drewnianego kościółka, a do Skrzatusza znów napłynęły rzesze wiernych.

1660 Została erygowana samodzielna parafia w Skrzatuszu pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny. Pierwszym proboszczem parafii został jezuita ksiądz Jakub Krueński. Figura Piety uznana za cudowną przez biskupa poznańskiego Wojciecha Tolibowskiego, na podstawie dokumentacji 66 wydarzeń uznanych za cudowne.

1690 Król Polski Jan III Sobieski powiększył dochody parafii znacznymi przywilejami.

1687-94 Fundacja obecnego kościoła przez wojewodę poznańskiego, starostę nowodworskiego Wojciecha z Goraja Brezę.

1698 Wystrój kościoła – malowidła na sklepieniu i ścianach kościoła, ambona, małe organy.

1701 Konsekracja kościoła przez biskupa poznańskiego Hieronima Wierzbowskiego. W następnych latach fundacja bocznych ołtarzy Podwyższenia Krzyża, św. Józefa i świętych Aniołów.

1772 I rozbiór Polski. Skrzatusz trafia pod władzę Prus.

1777 Ks. Andrzej Delerdt, wikary skrzatuski spisuje historię Piety oraz listę cudów i łask doznanych za pośrednictwem Pani Skrzatuskiej. Oryginał tekstu przechowywany jest w Archiwum Diecezjalnym w Koszalinie.

ok. 1876 Fundacja nowych organów firmy Sauer z Frankfurtu nad Odrą

1877-1889 Proboszczem w Skrzatuszu jest narzucony przez władze pruskie ks. „państwowiec” Jan Nepomucen Lizak. Wierni bojkotują proboszcza i nie uczęszczają do świątyni. Duszpasterstwo potajemnie prowadzi usunięty proboszcz, ks. Tuszyński.

1889 Duszpasterstwo obejmuje przeciwnik kanclerza Bismarcka ks. Bernard Falkenberg, który odnawia życie parafii oraz świątynię. Pracuje tu do śmierci w 1903 r.

1920 Parafia w Skrzatuszu wchodzi w skład Niezależnej Prałatury Pilskiej – jednostki kościelnej utworzonej m.in. z części diecezji poznańskiej, pozostałej poza granicami II Rzeczypospolitej.

1945 Polscy robotnicy przymusowi ratują kościół przed wysadzeniem przez żołnierzy radzieckich. Po zakończeniu II wojny światowej parafia w Skrzatuszu wraca w granice Polski.

1951 Duszpasterstwo parafii obejmują księża salezjanie.

1972 Parafia w Skrzatuszu wchodzi w skład nowo utworzonej diecezji koszalińsko-kołobrzeskiej. Biskup koszalińsko-kołobrzeski Ignacy Jeż ustanawia w Skrzatuszu maryjne sanktuarium diecezjalne z odpustem w niedzielę po 15.09. – w dniu wspomnienia Matki Bożej Bolesnej.

1988 Prymas Polski kard. Józef Glemp koronuje Pietę koronami papieskimi w obecności tysięcy pielgrzymów. 

2001 Duszpasterstwo w parafii przejmują księża decezjalni. Pierwszym z nich jest ks. Józef Słowik.

2010 Rozpoczęcie prac remontowych kościoła, zagospodarowania placu przy kościele i budowy Domu Pielgrzyma.

2013 25. rocznica koronacji Piety, uroczystość z udziałem metropolity warszawskiego kard. Kazimierza Nycza, ojców Enrique Porcu i Antonello Cadeddu z Brazylii. 

2016 Biskup koszalińsko-kołobrzeski Edward Dajczak odłączył od parafii w Skrzatuszu miejscowości: Witankowo, Dobino, Zawada, Chude, Wiesiółka i utworzył z nich nową parafię z siedzibą w Witankowie.

2016 W parafii i sanktuarium rozpoczynają swoją służbę Siostry Uczennice Krzyża

2017 Rekonsekracja ołtarza i kościoła przez biskupa koszalińsko-kołobrzeskiego Edwarda Dajczaka (4 czerwca)

2017 Podczas odpustu diecezjalnego poświęcenie Domu Pielgrzyma (17 września)

Z parafii pochodzą

ks. Feliks Łobos SDB (wyświęcony 26.05.1985 r.),
ks. Jarosław Lubera SDB (wyświęcony 04.05.1992 r.),
ks. Dariusz Presnal SDB (wyświęcony 25.05.1995 r.),
ks. Dominik Gręda SDB (wyświęcony 18.05.2013 r.)

Poprzedni proboszczowie 

ks. Jakub Krueński (1658-67), ks. Sebastian Szatalski (1667-69), ks. Jan Kazimierz Pathum (1669-77), ks. Kazimierz Iwkowski (1678-79(, ks. Paweł Franciszek Kraus (1679-97), ks. Christian Józef Heyn, ks. Lentz,(wikariusz ks. Andrzej Delerdt) ks. Paweł Gramse (1798-1831), ks. Kazimierz Tuszyński (1838-1877, faktycznie do roku 1889), ks. Jan Nepomucen Lizak (1877-89 - bojkotowany ksiąsz "państwowiec"), ks. Bernard Falkenberg (1889-1903), ks. prałat Georg Kruger (1903-1944), ks. Franciszek Garske (1945-1946), o. Andrzej Zaklikiewicz OFMCap (1946), ks. Antoni Rojko (1946-1948), o. Ireneusz Nowak OFMCap (1948), ks. Zdzisław Skrzyniarz (1948-1949), ks. Michał Doczyło (grkat. 1949-1952), ks. Władysław Malejczyk SDB (1952-1958), ks. Feliks Cieplik SDB (1958-1963), ks. Stanisław Wojewódzki SDB (1963-1965), ks. Michał Winiarz SDB (1965-1972), ks. Stefan Kiliński SDB (1972-1981), ks. Stanisław Stachów SDB (1981-1987), ks. Leszek Kasperowicz SDB (1987-1992), ks. Zenon Mach SDB (1992-1995), ks. Henryk Olesik SDB (1996-2001), ks. Józef Słowik (2001-2011), ks. Tomasz Jaskółka (2011-2014), ks. Andrzej Malczyński (2014-2016), ks. Wacław Grądalski (2016 -)

Opracowała Maria Szypszak

źródła:

1. Kronika ks. Andrzeja Delerdta

2. A. Giese, Skrzatusz Dom Maryi, Matki Miłości Zranionej i Naszej Nadziei, 2017 r.

3. Schematyzm Diecezji Koszalińsko-Kołobrzeskiej